خلاصه نویسی، یک مهارت نگارشی مهم است که آموزش و یادگیری آن در عرصه‌های مختلف مفید و کاربردی است. هدف از خلاصه‌نویسی، کاهش حجم نوشته است به صورتی که لطمه‌ای بر محتوا و ایده‌ی اصلی نوشته وارد نشود و پیام اصلی نویسنده همچنان قابل فهم باشد.
تفاوت خلاصه نویسی با گلچین، گزیده و یادداشت برداری
خلاصه نویسی با گزیده نویسی، تهیه گلچین یا حتی یادداشت برداری متفاوت است زیرا در موارد ذکر شده معمولا قسمت‌هایی از متن توسط فرد مورد نظر انتخاب می‌شوند که لزوما دارای ربط معنایی با هم نیستند و حتی می‌توانند فاقد پیام اصلی نوشته باشند. در واقع فرد گزیده نویس یا کسی که یادداشت برمی‌دارد با سلیقه و برداشت شخصی خود، بخشی از متون را انتخاب می‌کند. اما خلاصه نویس باید به ایده و پیام اصلی نویسنده وفادار باشد و خلاصه نباید قسمت‌های مهم نوشته را حذف کند یا به انتخاب و سلیقه خلاصه نویس، باشد بلکه او موظف است قسمت‌های مهم نوشته را که حاوی پیام و مقصود اصلی نویسنده است تلخیص کند.
مراحل خلاصه نویسی:
مطالعه و مرور اجمالی متن
مشخص کردن میزان ودرصد تلخیص
مشخص کردن موارد و مطالب اصلی و فرعی
خذف مطالب فرعی و نگه داشتن نکات اصلی
حفظ امانت و اصلات در عبارات و محتوا
تفاوت تلخیص با بازنویسی و بازآفرینی:
متنی که خلاصه نویسی شده باشد، در واقع همان متن اصلی ولی به زبانی خلاصه است یعنی خلاصه نویس به اصل متن وفادار می‌ماند و نه پیام را عوض می‌کند نه قالب و محتوا را و حتی سبک نگارش را نیز تغییر نمی‌دهد یا تصحیح نمی‌کند. اما سعی می‌کند از جملات کوتاه و کلمات ساده استفاده کند و پیوستگی مطالب و انسجام متن را حفظ کند.
در بازنویسی که معمولا برای برگردان متون کهن نظم ونثر به زبان امروزی به کار می رود، سبک نگارش به روز می‌شود و به زبان معیار نزدیک می‌شود. مضمون قدیم حفظ می‌شود و تغییر متناسب با سن و سال و سطح دانش مخاطب صورت می‌گیرد.
در بازآفرینی، محتوا و سوژه به طور کل تغییر می‌کند و به اثر جدیدی تبدیل می‌شود که با اثر قدیمی از نظر محتوا و سبک نگارشی تفاوت دارد. به عبارت دیگر فردی که بازآفرینی می‌کند یک بنای قدیمی را می‌کوبد و از اول می‌سازد.
(برگرفته از راهنمای تدریس فارسی کلاس ششم)
